Bij een zonsverduistering, Mercurius- of Venusovergang, is het steeds belangrijk om voldoende beschermd naar de zon te kijken. Het enorm felle licht zal anders je ogen beschadigen. Hieronder lees je waarom en hoe je je kan beschermen.
*Om een totale maansverduistering te bekijken is geen bescherming nodig.*
Veilig waarnemen
Meermaals gebeurt het dat bij het kijken naar zonsverduisteringen oogletsels optreden. Men kan zeker niet genoeg aandacht besteden aan de veiligheid om de zon waar te nemen. Onze kostbare visuele zintuigen worden anders onherroepelijk beschadigd. In minder dramatische gevallen normaliseert het gezichtsveld zich. Deze uitzonderingen wegen niet op tegen de catastrofale gevolgen die je eventueel wel kunt oplopen aan je ogen. Soms worden ernstige oogletsels pas duidelijk uren nadat de beschadiging is veroorzaakt, zodat het eerst lijkt of er niets aan de hand is.
Bij gedeeltelijke en ringvormige zonsverduisteringen moeten je ogen te allen tijde beschermd zijn bij het waarnemen. Bij een totale zonsverduistering is het in theorie mogelijk om met het blote oog te kijken, maar ENKEL wanneer de zon volledig bedekt is (totaliteit). Hoewel we dit ten stelligste afraden!
Hoe waarnemen
Het zonlicht is zo fel dat het een natuurlijke reflex is om niet recht in de zon te kijken. Maar goed ook, want wie op een onveilige manier naar de zon kijkt, riskeert zijn of haar ogen onherroepelijk te beschadigen.
Veilig waarnemen hoeft nochtans niet duur of ingewikkeld te zijn. De onderstaande tabel helpt je alvast op weg.
Zonder optiek
Lasglas
De eclipsbril
In de handel zijn speciale zonsverduisteringsbrilletjes te verkrijgen die zowel het zichtbare licht afzwakken als de schadelijke stralingen filteren en het oog beschermen. Ze zijn voor slechts enkele euro te koop bij de de Vlaamse Volkssterrenwachten: Urania-Astroshop (Hove) - Cozmix (Beisbroek) - Mira (Grimbergen) - Armand Pien (Gent).
Om comfortabel de zonsverduistering te kunnen waarnemen, moet de eclipsbril goed zitten. Dit wil zeggen dat je de handen vrij moet kunnen bewegen. Het gebeurt wel eens dat je de eclipsbril nog moet vasthouden. Na vele minuten kijken kan dit wel een krampachtige houding veroorzaken.
Draag je een gewone bril, dan moet de eclipsbril er zonder moeite over kunnen. Zonder je dagdagelijkse bril kun je trouwens niet al te veel details zien op de verduisterde zon.
Gebruik geen beschadigde of verwaarloosde eclipsbrilletjes die je thuis nog hebt liggen. Denk aan je kostbare ogen! Blijkt de filter niet sterk genoeg te zijn dan mag je niet blijven kijken. Liever een brilletje dat iets te sterk is dan iets te zwak. Probeer het brilletje vooraf uit en wacht niet tot op de dag van de zonsverduistering.
De Solarscope (zonprojectie)
Ook een Solarscope is een veilig toestel om de eclips waar te nemen. Met dit toestel wordt de zon geprojecteerd met een diameter van ongeveer 10 cm op een scherm binnenin de Solarscope zelf. De Solarscope kan in de Urania-astroshop besteld worden.
Camera obscura
Maak een gaatje in een stuk karton of een doos (om zijlicht uit te schakelen) en laat de zon hierdoor schijnen. Het beeld van de zon wordt geprojecteerd. Dit is hetzelfde principe als het Camera Obscura-effect bij boombladeren. Zorg ervoor dat niemand in je omgeving op het idee komt door het gaatje naar de zon te kijken!
Met optiek
Projectie
Je kan ook proberen de zon waar te nemen zonder er rechtstreeks naar te kijken door een projectie. Het is voor iedereen een toegankelijke methode met als voordeel dat omstaanders kunnen meekijken zonder gevaar. Je kijkt dus niet door de telescoop zelf!
Telescoop
Ook met een telescoop of verrekijker kan de zon geprojecteerd worden. Richt het toestel op de zon door te kijken naar de schaduw ervan op de grond. Als de schaduw het kleinst is, staat het apparaat gericht op de zon.KIJK NOOIT RECHTSTREEKS NAAR DE ZON DOOR EEN LENS OF OBJECTIEF!
Let erop dat je kijker niet te warm wordt, daardoor kunnen plastic onderdelen en hechtingslijm gaan smelten. Tenslotte kan ook de lens zelf door de temperatuursverschillen barsten en versplinteren
Onveilig waarnemen
Soms wordt gezegd dat een computerdiskette, een CD, een zwart fotonegatiefje of een snoepjeswikkel ook zonlicht filteren. DIT ZIJN GEEN VEILIGE METHODEN! Het directe zonlicht wordt wel tegengehouden (zoals bij een sterke zonnebril) maar de onzichtbare ultraviolet en infrarode stralen worden niet gefilterd en kunnen ook blindheid veroorzaken! Dit werd in 1999 bewezen in een onderzoek aan de KULeuven.